In mijn december blog legde ik uit waarom het belangrijk is soms helemaal niets te doen en je te vervelen. Dit is echter makkelijker gezegd dan gedaan met alle online afleidingen. Laatst schetste ik de mobiele telefoon als grootste vijand van verveling. Dit omdat de mobiele telefoon zo verslavend werkt. Afgelopen week kwam er weer een nieuwsbericht naar buiten dat de schermtijd afgelopen jaar wéér is toegenomen; met gemiddeld 7 minuten onder jongeren. Het meest schrijnende van dit onderzoek; een kwart van de kinderen van 0 - 1 jaar doorbreken al de grens van twee uur sociale media per dag. Echter, waarom is die mobiele telefoon eigenlijk zo verslavend? Én wellicht nog belangrijker; wat kun je eraan doen?
De kern van het antwoord ligt in psychologisch onderzoek van Skinner en Kendall. De gedragspsycholoog Skinner deed veel gedragsexperimenten met muizen, om te zien hoe hij hun gedrag kan beïnvloeden. In één van zijn experimenten wilde hij muizen leren om op een knopje te drukken. Hij merkte dat als hij de muis een stukje kaas gaf, nadat deze op de knop had gedrukt, de muis daarna vaker op de knop begon te drukken. Oftewel; hij ontdekte dat het belonen van gedrag ervoor zorgt dat je dit gedrag vaker vertoont. Dit beschreef hij in 1938 als de ‘Wet van Effect’.
De Engelse statisticus Kendall (1974) bouwde voort op dit onderzoek naar gedrag. Het viel hem op dat continu belonen niet zo effectief is om gedrag te stimuleren. En daarom begon hij te experimenteren met beloning. Hij ontdekte dat op het moment dat beloning afwisselend wel of niet gegeven wordt, de kans dat het gewenste gedrag opnieuw vertoond wordt, groter is. Oftewel, als je een muis op een knopje wilt laten drukken, moet je het blokje kaas soms wel geven, en soms niet. Niet elke keer belonen dus om het gedrag meer te stimuleren. Dit noemen we in de psychologie ‘intermitterende bekrachtiging’. Als je dit proces van intermitterende bekrachtiging over een langere tijd herhaalt, ontstaat een nieuwe gewoonte (of verslaving). En die intermitterende bekrachtiging werkt ook om bij mensen gewoonten te kweken.
Doordat technologische bedrijven dit principe van intermitterende bekrachtiging uitbuiten via sociale media, stimuleren zij ons meer op onze mobiele telefoon te kijken. De ene keer belonen zij ons door een leuk filmpje te laten zien, en de andere keer niet. Onze mobiel is als het kaasblokje, en wij zitten als muizen in de val.
Immers, net als dat wij als mensen weten hoe de muizen reageren op kaas, weten bedrijven als Instagram wat onze behoeften zijn. Zij verzamelen veel data op basis van ons zoekgedrag. En zij hebben slimme algoritmes bedacht om - op basis van die data - patronen te herkennen in je online gedrag. Op basis hiervan wordt je tijdlijn aangepast. Bijvoorbeeld, als een auto- & en dierenliefhebber allebei op een Jaguar zoeken, kun je wel raden wie meer Jaguar auto’s te zien krijgt. Dit zodat jij langer doorscrollt en meer reclames van bedrijven ziet. Zij betalen namelijk de tech giganten voor een stukje van jouw aandacht. En zo worden die tech-giganten ook weer beloond om dit - naar mijn inziens duivelse trucje - te blijven inzetten.
Maar hoe zorgt een onschuldig lijkend kattenfilmpje op Instagram ervoor dat we zulke mobiele verslavingen ontwikkelen? Het antwoord daarop vinden we terug in onze hersenen. Zodra je iets leuks ziet op je mobiel, komen er geluksstofjes vrij in je hersenen. Bij mobiel gebruik zijn dit vooral dopamines; die zorgen voor een prettig gevoel. Na verloop van tijd gaan je hersenen herkennen dat jij je vaak prettig voelt op het moment dat je op je mobiel kijkt. Zodoende worden de schakelingen in je hersenen, die verantwoordelijk zijn voor het kijken op je mobiel, sterker. Je hersenen slaan dit gedrag als het ware op.
Op het moment dat je vervolgens je mobiel weglegt, stopt ook de stroom aan geluksstofjes (dopamines) weer. Dit kan negatieve gevoelens als onrust en verveling opwekken. Dit zijn overigens ‘gewone’ gevoelens voor een proces van ontwenning van een verslaving. Echter, voor veel mensen is dit een prikkel om weer de telefoon erbij te pakken. Immers, om je weer prettig te voelen, hebben je hersenen geleerd dat het goed werkt om je mobiele telefoon erbij te pakken. De volgende keer dat jij je mobiel pakt om je prettig te voelen, worden de schakelingen in je hersenen die verantwoordelijk zijn voor dat gedrag wéér sterker. Dit is hoe een verslaving ontstaat. Sommige mensen zijn zo verslaafd, dat zij zelfs onbewust naar hun telefoon grijpen, zonder dat ze dat als bewuste intentie hadden. Gebruik je dan nog je mobiel, of gebruikt die jou?
Wat mij betreft is de grootste schaarste tegenwoordig niet het tekort aan eten/drinken, energie, of zelfs personeel. De grootste schaarste is aandacht. Althans, in de Westerse wereld. Uit Canadees onderzoek blijkt namelijk dat onze gemiddelde aandachtsspanne tussen 2000 en 2015 - niet geheel toevallig tijdens de opkomst van de mobiele telefoon - is gedaald van 12 naar 8 seconden. Heb ik nu jouw aandacht?
Rayan Panday zei het laatst in een comedy show die ik bezocht komisch en treffend; “het grootste bewijs dat onze concentratie afneemt, is dat grootse hits als ‘Bohemian Rhapsody' in toenemende mate worden vervangen door monotone nummers als ‘4x duurder”’ (SBMG & Lil Kleine). Wat mij betreft mag onze aandacht ook 4x duurder betaald worden door al die bedrijven. Lees; we mogen wat beter omgaan met onze aandacht. Maar hoe?
Hoe je van die verslaving afkomt is een thema waar een toenemend aantal mensen hulp voor zoekt. Als coach wil je alvast helpen met één tip; houd eens een week je schermtijd bij, en bedenk eens wat je had kunnen doen met de tijd die je naar je schermpje keek. Dit inzicht kan al zorgen voor bewuster mobiel gebruik (in plaats van dat je telefoon jou gebruikt). Ter kennisgeving: het gemiddelde mobiele gebruik in Nederland is 2 uur en 21 minuten. Zelf zit ik gemiddeld op een uur. Heb je hulp nodig om jouw gedrag te veranderen? Ik help je graag op weg naar meer focus en geluk met mijn coaching.
Comentarios